مدیریت بحران در سازمان ها

در دنیای پیچیده و متغیر امروز، مدیریت بحران به یکی از ارکان کلیدی در مدیریت استراتژیک سازمان‌ها تبدیل شده است. برای تضمین موفقیت پایدار، سازمان‌ها باید به مدیریت بحران به عنوان یک ضرورت اساسی نگاه کنند. آمادگی و پاسخ به بحران‌ها می‌تواند تفاوت بین موفقیت و شکست یک سازمان باشد.

بحران چیست؟

بحران به وضعیتی اطلاق می‌شود که به شدت توانایی یک سازمان را برای ادامه فعالیت‌های عادی و رسیدن به اهدافش تحت تاثیر قرار دهد. به عبارت دیگر، بحران وضعیتی است که نیاز به واکنش سریع و موثر دارد تا از پیامدهای منفی آن کاسته شود. نمونه‌هایی از بحران‌ها عبارتند از:

• قطع تأمین مواد اولیه: عدم دسترسی به مواد اولیه برای تولید به مدت طولانی.
• بسته شدن کانال‌های فروش: عدم دسترسی به کانال‌های کلیدی برای فروش محصولات.
• شیوع بیماری: مانند پاندمی کرونا که کارمندان و عملیات سازمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• اختلافات داخلی: بروز درگیری‌های جدی بین اعضای هیئت مدیره یا سهامداران.
• مشکلات اجتماعی: بحران‌هایی که بر جامعه و به‌طور غیرمستقیم بر کسب و کارها تأثیر می‌گذارند.

از سوی دیگر، مشکلاتی که بحرانی محسوب نمی‌شوند، شامل:

• بحث‌های ساده بین کارمندان: که ممکن است نیاز به مدیریت داشته باشد ولی بحرانی نیست.
• کاهش موقت فروش: ناشی از مشکلات کوتاه‌مدت که نیاز به مدیریت دارند اما بحران به حساب نمی‌آید.
• قدیمی شدن استراتژی‌ها: که ممکن است نیاز به بازنگری داشته باشد ولی بحران محسوب نمی‌شود.

روش‌های مدیریت بحران

برای مواجهه با بحران‌ها، سازمان‌ها باید رویکردهای مناسب و متنوعی را برگزینند:

1. مدیریت بحران واکنشی: زمانی که بحران پیش‌بینی شده و برای آن آمادگی لازم وجود دارد. مانند ساخت ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله در ژاپن.
2. مدیریت بحران با پلن B: برنامه‌ریزی برای استفاده از گزینه‌های جایگزین در صورت عدم موفقیت پلن اصلی. این رویکرد نیازمند بررسی دقیق و اطمینان از عدم تداخل پلن‌های جایگزین با بحران اصلی است.

اصول مدیریت بحران در سازمان‌ها

برای مدیریت مؤثر بحران‌ها، سازمان‌ها باید اصول زیر را مد نظر قرار دهند:

1. تعیین اثرات بحران: شناسایی بخش‌هایی از سازمان که تحت تأثیر بحران قرار گرفته و تحلیل آسیب‌ها به این بخش‌ها.
2. تشکیل تیم مدیریت بحران: ایجاد تیمی از مدیران، مشاوران و سرپرستان تیم‌های مختلف که توانایی و تخصص‌های لازم را برای مدیریت بحران دارند. در بحران‌های شدیدتر، ممکن است نیاز به نیروهای کمکی از خارج از سازمان باشد.
3. انتخاب استراتژی‌های مناسب: انتخاب از میان استراتژی‌های مختلف مدیریت بحران، مانند مدیریت بحران واکنشی یا برنامه‌ریزی با پلن B.
4. فراهم کردن امکانات مورد نیاز: تأمین منابع و امکانات لازم برای اجرای برنامه‌های مدیریت بحران، به ویژه منابع مالی و انسانی.

کلام پایانی

مدیریت بحران به معنای ایجاد یک کسب و کار شکست‌ناپذیر نیست، بلکه به معنای کاهش تأثیر بحران‌ها بر سازمان و توانایی بازگشت سریع به شرایط عادی است. در شرایط ایده‌آل، تمام کسب و کارها به طور یکسان پیشرفت می‌کنند، اما توانایی مدیریت بحران است که تفاوت‌ها را نمایان می‌کند. شرکتی که توانایی به حداقل رساندن آسیب‌ها و بازگشت سریع به روال عادی را دارد، در نهایت پیروز میدان خواهد بود.